دانلود به صورت پی دی اف
گرامیداشت ۲۹ اسفند ۱۳۲۹،
روز ملی شدن صنعت نفت ایران
تاریخ معاصر ایران گواه است که «ملی شدن صنعت نفت» یکی از سازه های مهم در تعیین سرنوشت ایران و ملت ایران بوده است. ملی شدن صنعت نفت به تاریخ ۲۹ اسفند ماه ۱۳۲۹، نقطه عطفی در تاریخ سیاسی، اقتصادی ملت ایران برای پاسداری از سرمایه های ملی ایران است. پس از اکتشاف اولین چاه نفت در ایران در بیش از یکصد سال پیش در مسجد سلیمان، استان خوزستان توسط یک شرکت انگلیسی، دولت وقت با ناآگاهی از اهمیت ماجرا، قرارداد اقتصادی که در ناسازگاری با منافع ملی ایران بود را امضا کرد.
نخستین گام برای چپاول سرمایه ملی ایرانیان با قرارداد ننگین “دارسی” برداشته شد. پس از روی کار آمدن «دولت نوگرای ملی» در حکومت رضا شاه پهلوی، او با پاره کردن و سوزاندن آن عهدنامه ضد ایرانی، نخستین اقدام جدی را برای تحقق رویای ملی شدن صنعت نفت ایران، انجام داد و به “جان کدمن” رییس شرکت نفت انگلیس پیغام داد:
«ایران دیگر نمی تواند تحمل کند و ببیند درآمدهای عظیم نفت به جیب خارجیان سرازیر شود در حالی که خود، محروم از آن هاست…»
با انتخاب تیمورتاش وزیر دربار و مسئول ارشد و کارگردان سیاست خارجه، نخستین گفتگوهای دیپلماتیک با امپراطوری انگلستان شروع شد. اینچنین طلسم یک قرارداد ننگین برای اولین بار شکسته شد.
پس از رضا شاه بزرگ افراد میهن دوست دیگری چون محمدرضا شاه پهلوی، قوام السلطنه، ساعد، سپهبد رزم آرا و دکتر محمد مصدق، از جملگی بدنبال ستاندن حقوق پایمال شده ایران از شرکت نفت انگلیس بودند و برای این امر «ملی»، تلاش های فراوان شده، خون دل خورده و حتی مانند سپهبد رزم آرا، جان باختند.
شماری از کنشگران سیاسی، به سبب خشک اندیشی و جناح بندی ایدئولوژیکی، به منظور دستبری در تاریخ معاصر کشورمان تلاش می کنند، تا آنجا که حتی ادعا می کنند که محمدرضا پهلوی، با برنامه ملی شدن صنعت نفت مخالف بوده و در مسیر دولت موقت حکومت خود، محمد مصدق، سنگ اندازی کرده است. دگرگونی و دست بردن در تاریخ یک کشور سبب پراکندگی در همبستگی ملی می شود. چنین ادعایی با هدف بلند بالای شخصیت های برجسته وقت کشورمان در راستای ملی شدن صنعت نفت ناسازگاری دارد. قانون ملی شدن صنعت نفت، چهل روز قبل از نخست وزیری دکتر مصدق به تصویب اتفاق آرای نمایندگان مجلس شورای ملی و سنا، در جایگاه نمایندگان ملت ایران، رسیده بود. دکتر مصدق، رییس کمیسیون نفت، یکی از رهبران جنبش صنعت نفت و تجلی این اراده ملی بود. آنچنان که در گفته های دکتر مصدق در ملاقاتی که با پادشاه داشت، آشکار است که روایت اختلاف بین پادشاه و نخست وزیر در ارتباط با ملی شدن صنعت نفت درست نمی باشد، چه آنکه دکتر مصدق گفت بود:
“شاه، سهم بزرگی در موفقیت های دولت [در امر ملی کردن صنعت نفت] داشته است و نام او در تاریخ خواهد ماند، هر موفقیتی در هر جا و هر مورد تحصیل شده، مرهون توجهات و عنایات ذات اقدس ملوکانه است که همه وقت، دولت را تقویت و رهبری فرموده اند…”
از آنچه گفته شد نتیجه می گیریم که ملی شدن صنعت نفت ایران، یک اقدام میهن دوستانه بود. بجاست که یادی کنیم ازهژده عضو کمیسیون نفت: دکتر محمد مصدق، جواد گنجه ای، علی بهبهانی، حسین مکی، خسرو قشقایی، دکتر حسن علوی، دکتر نصرت الله کاسمی، ناصر ذوالفقاری، سیدابوالحسن حایری زاده، اللهیار صالح، دکتر سید علی شایگان، جمال امامی، علی اصغر سرتیپ زاده، عبدالرحمن فرامرزی، دکتر محمدعلی هدایتی، هدایت الله پالیزی و ابوالقاسم فقیه زاده کنیم.