اخرین مطالب گفتگو

سیاست: یک بازی بدون بازنده (بهشاد هستی بخش)


قراداد اجتماعی پایه فرهنگ سیاسی مدرن است به این معنا که هر یک از اعضای جامعه بر داشتن حقوق و وظایفی یکسان شهروندی در یک روند پیشرفته به علم، دانش و مهارت سیاسی تسلط پیدا می‌کنند.

این روند که الزاما طبیعی نیست نیاز به بازنگری و انتقادات مثبت از گذشته سیاسی جامعه دارد.  بازنگری و انتقادات مثبت گذشته سیاسی در کنار پرورش دیدگاه های جدید منجر به رشد سیاسی جامعه می‌شود.

نقطه آغازین این رشد سیاسی،  قبول این فرضیه است که انسان بعنوان یک موجود سیاسی و اجتماعی برای رسیدن به خواسته ها و نیازهای خود با دیگر همفکران و هم اندیشان در مسیر تحقق اهداف مشترک بوده و  همکاری می‌کند.  رشد فرهنگ سیاسی با نونگری به اهمیت مسولیت افراد به تحول، تغییر و رفرم جامعه مدنی و ساختار سیاسی ممکن پذیر است.  از آنجا که انسان توانایی تشخیص امر خیر و نادرست بر اساس اصول منطق را دارد هر فردی قادر است برای آینده خود با استفاده از علم و منطق تصمیم بگیرد.  در نتیجه استفاده افراد جامعه باید بیش از پیش بی اعتنایی و بی توجهی نسبت به مسایل جامعه را کنار بگذارند و با استفاده از علم و منطق فعالانه در ساختن جامعه مدنی شرکت کنند.

اگر چه که ما ایرانیان در طی تاریخ معاصر با دخالت دول خارجی در امور کشورمان تجربه خوبی از دنیای سیاست نداشته‌ایم، و همه ما به نحوی در نتیجه آن مقصریم.  ضعف سیاستمداران گذشته و حال در دوراندیشی بازی سیاست را به برد و باخت خلاصه کرده است.  این دقیقا یک اشتباه است زیرا که با ساختار درست جامعه مدنی همه افراد نقشی مثبت در جامعه خواهند داشت.

در یک جامعه مترقی تضمین حقوق فردی و اجتماعی شرایط لازم برای شرکت داوطلبانه مردم در فعالیت‌های مدنی از جمله تشکیل و تقویت گروه‌ها، سازمان‌ها، بنیادها، احزاب سیاسی و دیگر ارگان‌های مدنی ممکن می‌کنند.  هر یک از این تشکیلات مدنی آرمان‌ها و اهداف اقشار مختلف جامعه را دنبال کرده و در مسیر بر آورده کردن خواست‌های این اقشار تلاش می‌کنند.  هم‌زمان افراد جامعه در چهارچوب اصول قرارداد اجتماعی با توافق و تاکید به نقاط مشترک قوانین مدنی را از طریق نمایندگان خود تصویب کرده و در زمان برخورد خواسته‌ها و نیازها اختلاف از طریق کانال‌های قانونی حل می‌شوند.  بدین ترتیب افراد جامعه در ساختن و پیشرفت جامعه سیاسی و نهایتا آنچه را که به اصل مردم سالاری و یا دمکراسی (به معنای حکومت مردم بر مردم) مرسوم است سهیم هستند.  با وجود معانی مختلف واژه مردم‌سالاری از زاویه‌های عقیدتی متفاوت اصل “حکومت مردم بر مردم” امروزه در چهارچوب فرهنگ سیاسی لیبرال دمکراسی تعریف می‌شود که بر اساس آن هر فرد جامعه دارای یک رای است و خواسته اکثریت با احترام حقوق اقلیت عامل تصمیم‌گیری است.

شرکت درامور مدنی و نهایتا سیاسی ملزم به قبول مسوولیت  اجتماعی، مدیریت درست، مشخص نمودن اهداف کوتاه و دراز مدت سازمانی، تلاش فعالانه برای رسیدن به اهداف مشترک، مدارا و تساهل، تلاش در مسیر همکاری با دیگر اندیشان، ارزشیابی پیشرفت کار، شناسایی و آماده سازی  نسل بعدی برای قبول مسولیت‌های رهبری است.  در چنین شرایطی هر یک از افراد جامعه در سازماندهی نهادهای جامعه نقشی مفید ایفا خواهند کرد و حرکت های سیاسی از مرحله فردی به نهادی تبدیل می‌شود.  این روند در حقیقت منجر به انتقال قدرت از فرد به گروهی متشکل از انسان‌های آگاه، متخصص و آینده نگر می‌شود.  به عبارتی دیگر این روند فردگرایی و نهایتا فردپرستی جایگاه خود قدرت را به مردم‌سالاری و کثرت‌گرایی می‌دهد تا خواسته های مختلف افراد جامعه در چهارچوب اراده اجتماعی و اکتفا به قانون مدنی محقق گردد.

افراد جامعه با شرکت داوطلبانه سهیم در امور اجتماعی و سیاسی و مسول نتایج حاصل از کارهای گروهی هستند.  بنا بر این سیاست از بعد برد و باخت (به معنای دریافت امتیازات خاص یک فرد و یا یک گروه به هزینه ضرر به افراد و با گروه‌های دیگر) خارج شده و به یک روند “برد – برد” که در آن همه افراد جامعه نهایتا برنده هستند تبدیل می‌شود.

ملل پیشرفته جهان سیاست را با تنظیم و تطبیق تدریجی قوانین و رعایت سنن اجتماعی بر اساس علم، منطق و نیازهای جامعه به یک پدیده با نتیجه مثبت برای مردم تبدیل کرده‌اند.  سیاست “برد – برد” در جوامع مترقی در کل بر اساس یک سری قوانینی و سننی پایه‌ریزی شده که شهروندان خود را نسبت به آنان پایبند می‌دانند. اعضای این جوامع طرز فکر ارباب و رعیتی را کنار گذاشته و با قبول اصل برابری به عنوان شهروندانی که از حقوق برابر برخوردار هستند قوانین و سنن منطقی را معیار پیشرفت قرار می‌دهند.  در روند پیشرفت اجتماعی خرافات مذهبی همراه با قوانین و سنن نامناسب با منطق در عصر خردگرایی و روشنگری مورد سوال قرار گرفته و رد می‌شود.  در واقع اصول سیاست به عنوان یک بازی بدون بازنده (به معنای “برد – برد” برای اعضای جامعه) در چهارچوب عصر خردگرایی و و روشنگری بنیان نهاده شده است.

زمان انتخاب/برنامه بیست و یکم/تفاوتهای فهم سیاسی و سیاست زدگی در جامعه
مهمانان : بهشاد هستی بخش ونیک آهنک کوثر

زمان انتخاب/برنامه بیست و یکم/تفاوتهای فهم سیاسی و سیاست زدگی در جامعه from افق ایران on Vimeo.